Jak w swoim poście na Facebooku napisał prawnik Mikołaj Barczentewicz czwartkowe referendum nie jest wiążące dla władz brytyjskich. Należy się jednak zastanowić, co się stanie jeśli rząd w Londynie zdecyduje się postąpić zgodnie z wynikiem referendum (zakończyło się stosunkiem 51,9% do 48,1% za wyjściem ze Wspólnoty Europejskiej), jak wygląda procedura wystąpienia i jak długo może ona potrwać?
Procedura wystąpienia z Unii Europejskiej uregulowana jest w Artykule 50 Traktatu o Unii Europejskiej. W pierwszej kolejności Państwo Członkowskie notyfikuje o zamiarze opuszczenia Unii Europejskiej Radę Europejską.
Następnie Rada Europejska przygotowuje wytyczne negocjacyjne, do których Komisja Europejska przygotowuje swoje zalecenia i przekazuje je do Rady Unii Europejskiej, która podejmuje odpowiednią decyzję dotyczącą rozpoczęcia negocjacji oraz nominuje negocjatora lub przewodniczącego zespołu negocjatorów. Sama umowa powinna określać warunki opuszczenia Wspólnoty oraz regulować przyszłe relacje Państwa z Unią. Zawarcie umowy o opuszczeniu Unii Europejskiej niesie za sobą konsekwencje w postaci opuszczenia Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EURATOM), ponieważ Artykuł 50 Traktatu o Unii Europejskiej znajduje zastosowanie na gruncie Traktatu Ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, w artykule 106a ust.1. Wynegocjowana umowa z występującym Państwem Członkowskim zawierana jest przez Radę Europejską większością kwalifikowaną (72% członków Rady Unii Europejskiej, reprezentujących Państwa Członkowskie, których liczba ludności stanowi co najmniej 65% ludności Unii Europejskiej) po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego. Co logiczne, przedstawiciele Państwa Członkowskiego wyłączeni są z obrad, negocjacji i podejmowania decyzji dotyczących wystąpienia na forum Rady Europejskiej i Rady Unii Europejskiej.
Co ciekawe zawarcie umowy o wystąpieniu z Unii Europejskiej nie zamyka drogi do ponownego członkowstwa we wspólnocie. Takie Państwo musi ubiegać się o członkowstwo na zasadach ogólnych, przewidzianych w Artykule 49 Traktatu o Unii Europejskiej, czyli musi wynegocjować nowy traktat akcesyjny, który będzie ratyfikowany przez wszystkie Państwa Członkowskie.
Reasumując, Wielka Brytania nie opuści Unii Europejskiej z dnia na dzień. Zgodnie z przepisami Traktatu o Unii Europejskiej wydarzy się to najszybciej po dwóch latach od dnia notyfikacji zamiaru opuszczenia Wspólnoty. Czyli Wielka Brytania utraci status państwa członkowskiego najwcześniej w 2018 roku, pod warunkiem rychłego rozpoczęcia procedury. Co ważne omawiana procedura jeszcze nigdy nie została uruchomiona, ani nigdy nie była przedmiotem orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości, w związku z tym nie wiadomo jak ten proces będzie przebiegał w praktyce, tak że trudno przewidzieć nawet jak mogłaby wyglądać umowa pomiędzy Unią, a Zjednoczonym Królestwem, ani jaki będzie status Wielkiej Brytanii względem Wspólnoty jeśli w ciągu dwóch lat nie uda się umowy wynegocjować. Czy Wielka Brytania będzie mogła korzystać ze Wspólnego Rynku, co się stanie z dotychczasowymi beneficjentami pięciu swobód? To są pytania, na które będą musiały odpowiedzieć zarówno Wielka Brytania jak i Unia Europejska jeśli rząd brytyjski zdecyduje się postąpić zgodnie z wynikiem referendum.
