Postępowanie przed sądem cywilnym idzie z duchem czasu. 10 lipca 2015 roku Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, która tego samego dnia została przekazana Prezydentowi RP do podpisu. Jeżeli w ciągu 21 dni głowa państwa podpisze nowelizację, informatyzacja spraw cywilnych stanie się faktem.
Przyjęte zmiany obu kodeksów mają niebagatelne znaczenie w przebiegu samej procedury cywilnej. Nareszcie pisma wraz z załącznikami wniesione drogą elektroniczną nabiorą równorzędnego znaczenia w stosunku do pism wniesionych w sposób tradycyjny, z wykorzystaniem operatora pocztowego, świadczącego usługę powszechną. Odnosi się to również do oświadczenia woli, które, jak wskazuje Art. 781 §2 Kc w nowym brzmieniu, złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.
Wymiar zinformatyzowania spraw cywilnych, gospodarczych, rodzinnych oraz egzekucyjnych przejawia się w wielu nowych aspektach. Przede wszystkim zostaje dopuszczone wnoszenie pism drogą elektroniczną również w tradycyjnych postępowaniach cywilnych. Także w odniesieniu do pism skierowanych przez sąd do stron postępowania. W tym celu nowelizacja rekomenduje powstanie elektronicznego biura podawczego, które umożliwi zastosowanie powyższych rozwiązań.
Należy jednak pamiętać, iż w stosunku do pozwanego, możliwość wyboru drogi tradycyjnej, bądź elektronicznej niesie za sobą prawne konsekwencje ciągłości zadeklarowanej formy komunikacji. Zgodnie z nowym brzmieniem Art. 50531 §2 Kpc jeżeli pozwany dokona wyboru wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, dalsze pisma w sprawie wnosi wyłącznie za pośrednictwem tego systemu.
Wynikiem prac Parlamentu jest również liberalna definicja pojęcia dokument, rozszerzająca dotychczasowe jego rozumienie, wskazująca, iż jest to nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z treścią tej informacji. Zatem jest nim nie tylko dokument pisemny, jak dotychczas, ale również pismo w formie elektronicznej.
Informatyzacja postępowania cywilnego odnosi się jednak nie tylko do pism i dokumentów, ale również do dowodów, które w obecnym kształcie znowelizowanej ustawy wskazują na pewne rozróżnienie. Poza funkcjonującym obecnie dowodem z dokumentu w formie tekstowej, ustawodawca wprowadza możliwość przedstawienia innych dokumentów, zawierających np. obraz i dźwięk. Co więcej, ustawa wprowadza zmiany w zakresie przeprowadzania posiedzenia i dowodu za pomocą urządzeń umożliwiających dokonanie czynności na odległość. Rozwiązanie to ma szansę usprawnić, a przede wszystkim przyspieszyć czas trwania postępowania w danej sprawie.
W kontekście informatyzacji warto wspomnieć także, iż wynikiem prac Ministerstwa Sprawiedliwości, gdyż tam został opracowany pierwotny projekt zmian, a następnie Sejmu oraz Senatu, jest również wprowadzenie elektronicznego zajęcia rachunku bankowego oraz elektronicznej licytacji ruchomości.
Poza wskazanymi powyżej rozwiązaniami, ustawa wdraża też wiele innych regulacji, które mają doprowadzić do usprawnienia postępowania przed sądem. Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Natomiast ostateczny kształt przyjętej przez Sejm ustawy oraz przebieg prac legislacyjnych znajduje się na sejmowej stronie internetowej.
Powyższa nowelizacja jest niewątpliwie właściwym kierunkiem w stronę nowoczesnego systemu sądowego. Oczywiście nie rozwiąże to wszystkich istniejących problemów w procesie cywilnym, jednak stanowi doskonałą podstawę do dalszych badań i prac nad kolejnymi zmianami. Po złożeniu podpisu przez Prezydenta RP ustawa wejdzie w życie 1 kwietnia 2016 roku. Jednak ze względu na konieczność budowy systemu informatycznego przez sądy, ustawodawca wskazał trzyletni okres przejściowy. Oznacza to, iż w tym czasie skorzystanie z elektronicznej formy wnoszenia pism będzie możliwe tylko wówczas, gdy zostaną spełnione przez sąd niezbędne warunki techniczne. Dopiero w 2019 roku będzie można w pełni cieszyć się swobodą wyboru.
