Autorami tekstu są Dr Ali Masoud* i Dr Nouh El Harmouzi**. Dziękujemy Atlas Economic Research Foundation za przesłanie artykułu. Tłumaczenie oraz tytuł: Marek Tatała. Tekst został nadesłany 2 lipca 2013 r.
Co takiego doprowadziło do wyjścia na ulice 17 milionów demonstrujących Egipcjan i podpisania przez 22 miliony petycji o odwołanie Prezydenta Mohammeda Morsiego? Dlaczego na stronie internetowej egipskiego oddolnego ruchu obywatelskiego „Tamarrod” (rebelia) zażądano rezygnacji prezydenta Morsiego i rozpisania wcześniejszych wyborów grożąc, w przypadku nie spełnienia tych postulatów, „całkowitym obywatelskim nieposłuszeństwem”? W końcu dlaczego egipska armia przedstawiła prezydentowi Morsiemu [zrealizowane już – przyp. tłum.] ultimatum: albo rozwiążę trwający w Egipcie kryzys w przeciągu 48 godzin albo dojdzie do interwencji wojskowych.
Niepokoje społeczne w tym kraju mają swoje źródła w błędnych decyzjach gospodarczych i politycznych administracji prezydenta Morsiego. Błędy dotyczą w szczególności braku indywidualnych wolności, w tym wolności gospodarczej, będących nieodzownym źródłem zwiększania dobrobytu.
55 Egipcjan zginęło, a ponad 700 zostało rannych, podczas gwałtownych protestów zaostrzonych poprzez braki w dostawach paliwa i innych podstawowych towarów, co doprowadziło do wściekłości czekających w długich kolejkach klientów. Braki w zaopatrzeniu i kolejki pokazują, że polityka Morsiego jest w sprzeczności z pro-wolnościowym i pro-rynkowym podejściem, które pozwoliłoby na podnoszenie standardu życia Egipcjan.
Egipska gospodarka zwalnia. Wzrost gospodarczy w roku podatkowym 2011/12 wyniósł 2,2 proc. wobec 5,1 proc. w roku 2009/10, po tym jak w wyniku rewolucji obalony został prezydent Hosni Mubarak. Oczekiwane jest dalsze osłabienie wzrostu do 2 proc. pod koniec czerwca. Ponadto funt egipski stracił już 12,5 proc. na wartości wobec amerykańskiego dolara.
Słabnący wzrost gospodarczy pogłębił problemy bezrobocia i biedy w kraju zamieszkałym przez 82,5 miliona mieszkańców. Ponad 3,3 miliony ludzi są bez pracy (stopa bezrobocia to 13 proc. i rośnie) w tym prawie 46,5 proc. osób w wieku 20-24. 43 proc. Egipcjan żyje poniżej linii ubóstwa określonej jako 2 dolary dziennie.
Sytuację gospodarczą pogłębia rosnący deficyt budżetowy sięgający 10,8 proc. PKB. Braki w zaopatrzeniu jeszcze bardziej utrudniają egipskiemu rządowy dotarcie do najuboższych mieszkańców, w tych trudnych dla tego kraju czasach. Spadek inwestycji zagranicznych, mniejsza liczba turystów i ogólna niestabilność polityczna również wpływają negatywnie na wzrost gospodarczy.
Przyczyn tej ekonomicznej porażki należy doszukiwać się w nagromadzonych przez lata złych rozwiązaniach gospodarczych, pamiętając o powszechnej korupcji i spadku konkurencyjności. W globalnym rankingu konkurencyjności przygotowywanym przez Światowe Forum Ekonomiczne w Davos Egipt zajmuje 94 miejsce na 142 oceniane kraje. Wysoki poziom subsydiów doprowadził do nieefektywnego systemu dystrybucji pieczywa czy paliw po kraju, co prowadzi do braków w zaopatrzeniu w oba podstawowe produkty i rosnącego niezadowolenia społecznego. Prezydent Morsi obiecał, że rozwiąże te problemy w ciągu 100 dni od objęcia urzędu, ale obietnicy tej nie dotrzymał.
Problemy Egiptu to nie tylko pogarszająca się sytuacja gospodarcza. Również polityczne błędy Morsiego przyczyniły się do braku społecznej akceptacji. Prawie wszystkie osoby w rządzie, we władzach lokalnych i na najważniejszych stanowiskach urzędniczych wywodzą się z Bractwa Muzułmańskiego. Zraża to osoby nieufne do władzy opartej na regułach Islamu. Morsi jednostronnie rozszerzył również swoją władzę ograniczają, między innymi, wolność słowa i prasy.
Te oraz inne gospodarcze i polityczne przewinienia sprawiły, że Egipcjanie stracili zaufanie do administracji Morsiego. Trudno przewidzieć co wydarzy się dalej. Jeśli nowa administracja nie zniesie ograniczeń indywidualnych wolności i nie wzmocni wolności gospodarczej, poprzez deregulację czy ograniczanie subsydiów, skazuje się również na porażkę.
*Dr Ali Masoud jest ekonomistą z Uniwersytetu Sohah w Egipcie.
**Dr Nouh El Harmouzi jest wydawcą arabskojęzycznego portal informacyjno-analitycznego MinbarAlHurriyya.org (wspieranego przez Atlas Network) i ekonomistą z Uniwersytetu Ibn Toufail w Kenitrze, Maroko.
