Siedziba Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Źródło: Wikimedia Commons
Doświadczenia ostatnich kilkunastu lat pozwalają na jednoznaczne porównanie efektywności działania banków pozostających pod kontrolą państwa i banków prywatnych. Miarą umożliwiającą takie porównanie jest wartość rynkowa banków notowanych na giełdzie. Wycena banku to miara, która obejmuje zarówno jego wyniki historyczne, jak również poziom zaufania inwestorów w odniesieniu do oczekiwanego przyszłego poziomu i stabilności generowanych zysków.
Szczególną uwagę w tym względzie warto poświęcić bankom PKO BP (notowany na giełdzie od listopada 2004 roku) i Bankowi Ochrony Środowiska (notowany od marca 1997 roku, dla celów zachowania porównywalności, wykres obejmuje okres od roku 2000). Jako ilustracja przedstawione jest porównanie dynamiki indeksu (zdominowanego przez banki prywatne) z dynamiką wartości wspomnianych banków kontrolowanych przez państwo.
Jako że porównanie obejmuje dynamiki, a nie wartości bezwzględne, punkt wyjściowy dla obydwu walorów i indeksu pozostaje ten sam.
WIG-Banki vs. PKO BP. Źródło: biznes.onet.pl
WIG-Banki vs. BOŚ. Źródło: biznes.onet.pl
Przedstawione wykresy porównawcze wyraźnie wskazują, że co do zasady inwestorzy obdarzają większym zaufaniem banki pozostające pod kontrolą prywatną. Co więcej, biorąc pod uwagę, że zarówno PKO BP jak i BOŚ wchodzą w skład indeksu WIG-Banki i zaniżają jego wartość, można oczekiwać, że po odfiltrowaniu wpływu tych banków na indeks rozbieżności okazałyby się jeszcze większe.
O ile w przedstawianym okresie wartość nominalna akcji PKO BP wzrosła z 24,50 zł do ok. 35 zł za akcję, to już w przypadku akcji BOŚ sytuacja wygląda znacznie gorzej. Przyjmując za punkt odniesienia moment sprzedaży pakietu 47,5% akcji przez SEB na rzecz konsorcjum podmiotów kontrolowanych przez państwo w 2006 roku (92 zł) oraz objęcie nowej emisji przez NFOŚ i Lasy Państwowe w 2016 roku (ok. 15 zł), otrzymujemy sześciokrotny spadek wartości inwestycji w BOŚ. Dodatkowo instytucje państwowe przez cały ten czas sprawowały kontrolę nad Bankiem Ochrony Środowiska, ale jakość tego nadzoru właścicielskiego nie była w stanie spowodować nawet utrzymania wartości nominalnej inwestycji.
Ostateczne uznanie utraty wartości inwestycji przez instytucje państwowe – akcjonariuszy BOŚ oznaczałoby wykazanie straty, a ta z kolei musiałaby zostać pokryta z podatków. W konsekwencji oznaczałoby to, że realne pieniądze wpłacane do budżetu przez obywateli i firmy zostałyby przeznaczone na pokrycie kosztów nieumiejętnego nadzoru właścicielskiego przez kolejne rządy, zamiast na cele, dla których te instytucje zostały powołane.
Autorem tekstu jest Przemysław Hewelt. W 1996 roku obronił doktorat na Nottingham Trent University w Wielkiej Brytanii. Następnie od 1997 roku pracował w agencji ratingowej Fitch Ratings w Londynie, a w późniejszym okresie m.in. w AIB Capital Markets w Dublinie, gdzie zajmował się kwestiami związanymi z zarządzaniem ryzykiem kredytowym banków i krajów.
___________________________________________
