Zmiana ustawy wprowadza nowe regulacje dotyczące Szefa Służby Cywilnej, będącego centralnym organem administracji rządowej, odpowiedzialnego za służbę cywilną. Z art. 11 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej zniknął punkt dotyczący kilkuletniego doświadczenia, które dotychczas było słusznym wymogiem do objęcia tego stanowiska. Od dnia wejścia w życie noweli Szef Służby Cywilnej nie musi posiadać pięcioletniego doświadczenie na stanowisku kierowniczym w administracji rządowej, ani siedmioletniego doświadczenia na stanowisku kierowniczym w jednostkach sektora finansów publicznych. Przestanie też obowiązywać wymóg pięcioletniej bezpartyjności kandydata na Szefa Służby Cywilnej. W praktyce może to oznaczać zajęcie posady przez członka partii politycznej, który dzień przed objęciem urzędu wycofał się z niej, aby móc spełnić ustawowe wymagania. Ustawa zatem przewiduje jedynie formalną apolityczność. W rzeczywistości pozbawia służbę cywilną bezstronności.

Nowelizacja ustawy wprowadza również zmiany w zakresie obsadzania wyższych stanowisk w służbie cywilnej. Mowa tutaj o dyrektorach generalnych, dyrektorach departamentów, ich zastępcach w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, poszczególnych ministerstwach, ale także dyrektorach i ich zastępcach wydziałów urzędów wojewódzkich oraz innych podmiotach wskazanych w art. 53 ustawy.

Poprzednia wersja aktu normatywnego przewidywała wybór na powyższe stanowiska w drodze konkursu, co było racjonalnym rozwiązaniem, pozwalającym na otwartą rekrutację. Ustawa w nowym kształcie przewiduje objęcie stanowiska w formie powołania, uchylając wymóg posiadania doświadczenia zawodowego. Tym samym stosunek pracy z osobami, które w dniu wejścia w życie nowelizacji zajmują wyższe stanowiska w służbie cywilnej ulegnie wygaśnięciu po 30 dniach od tej daty. Chyba, że do tego czasu zostaną im zaproponowane nowe warunki pracy, bądź płacy. Rozwiązanie to daje możliwość powołania osoby, która nie posiada odpowiednich kompetencji, aby móc w pełni realizować zadania urzędu. Zaburza również ciągłość spraw, prowadzonych w poszczególnych placówkach służby cywilnej, opóźnia pracę urzędu, a także skłania do politycznych decyzji, gdyż aktu powołania dokonuje minister, Szef Kancelarii Rady Ministrów, wojewoda, bądź inne podmioty wskazane w art. 53a znowelizowanej ustawy.

Zdaniem przedstawicieli Prawa i Sprawiedliwości nowelizacja „porządkuje i naprawia kwestie związane z administracją rządową, likwidując mankamenty systemu”[1]. W rzeczywistości jednak wejście w życie ustawy spowoduje upolitycznienie wyższych stanowisk w służbie cywilnej, a także doprowadzi do destabilizacji pracy wewnątrz urzędów. Należy sobie zadać pytanie, czy walka polityczna obecna w Sejmie powinna mieć miejsce również wśród pracowników służby cywilnej i urzędów, którymi kierują. Zgodnie bowiem z Konstytucją RP służba cywilna działa w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa w urzędach administracji rządowej (art. 153). Kierunek zmian zaprzecza konstytucyjnym założeniom i działa na szkodę państwa oraz jego obywateli.

Artykuł Służba cywilna do wymiany pochodzi z serwisu Blog Obywatelskiego Rozwoju.

Przyjęte zmiany obu kodeksów mają niebagatelne znaczenie w przebiegu samej procedury cywilnej. Nareszcie pisma wraz z załącznikami wniesione drogą elektroniczną nabiorą równorzędnego znaczenia w stosunku do pism wniesionych w sposób tradycyjny, z wykorzystaniem operatora pocztowego, świadczącego usługę powszechną. Odnosi się to również do oświadczenia woli, które, jak wskazuje Art. 78¹ §2 Kc w nowym brzmieniu, złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.

Wymiar zinformatyzowania spraw cywilnych, gospodarczych, rodzinnych oraz egzekucyjnych przejawia się w wielu nowych aspektach. Przede wszystkim zostaje dopuszczone wnoszenie pism drogą elektroniczną również w tradycyjnych postępowaniach cywilnych. Także w odniesieniu do pism skierowanych przez sąd do stron postępowania. W tym celu nowelizacja rekomenduje powstanie elektronicznego biura podawczego, które umożliwi zastosowanie powyższych rozwiązań.

Należy jednak pamiętać, iż w stosunku do pozwanego, możliwość wyboru drogi tradycyjnej, bądź elektronicznej niesie za sobą prawne konsekwencje ciągłości zadeklarowanej formy komunikacji. Zgodnie z nowym brzmieniem Art. 505³¹ §2 Kpc jeżeli pozwany dokona wyboru wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, dalsze pisma w sprawie wnosi wyłącznie za pośrednictwem tego systemu.

Wynikiem prac Parlamentu jest również liberalna definicja pojęcia dokument, rozszerzająca dotychczasowe jego rozumienie, wskazująca, iż jest to nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z treścią tej informacji. Zatem jest nim nie tylko dokument pisemny, jak dotychczas, ale również pismo w formie elektronicznej.

Informatyzacja postępowania cywilnego odnosi się jednak nie tylko do pism i dokumentów, ale również do dowodów, które w obecnym kształcie znowelizowanej ustawy wskazują na pewne rozróżnienie. Poza funkcjonującym obecnie dowodem z dokumentu w formie tekstowej, ustawodawca wprowadza możliwość przedstawienia innych dokumentów, zawierających np. obraz i dźwięk. Co więcej, ustawa wprowadza zmiany w zakresie przeprowadzania posiedzenia i dowodu za pomocą urządzeń umożliwiających dokonanie czynności na odległość. Rozwiązanie to ma szansę usprawnić, a przede wszystkim przyspieszyć czas trwania postępowania w danej sprawie.

W kontekście informatyzacji warto wspomnieć także, iż wynikiem prac Ministerstwa Sprawiedliwości, gdyż tam został opracowany pierwotny projekt zmian, a następnie Sejmu oraz Senatu, jest również wprowadzenie elektronicznego zajęcia rachunku bankowego oraz elektronicznej licytacji ruchomości.

Poza wskazanymi powyżej rozwiązaniami, ustawa wdraża też wiele innych regulacji, które mają doprowadzić do usprawnienia postępowania przed sądem. Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Natomiast ostateczny kształt przyjętej przez Sejm ustawy oraz przebieg prac legislacyjnych znajduje się na sejmowej stronie internetowej.

Powyższa nowelizacja jest niewątpliwie właściwym kierunkiem w stronę nowoczesnego systemu sądowego. Oczywiście nie rozwiąże to wszystkich istniejących problemów w procesie cywilnym, jednak stanowi doskonałą podstawę do dalszych badań i prac nad kolejnymi zmianami. Po złożeniu podpisu przez Prezydenta RP ustawa wejdzie w życie 1 kwietnia 2016 roku. Jednak ze względu na konieczność budowy systemu informatycznego przez sądy, ustawodawca wskazał trzyletni okres przejściowy. Oznacza to, iż w tym czasie skorzystanie z elektronicznej formy wnoszenia pism będzie możliwe tylko wówczas, gdy zostaną spełnione przez sąd niezbędne warunki techniczne.  Dopiero w 2019 roku będzie można w pełni cieszyć się swobodą wyboru.

Artykuł Zinformatyzowane postępowanie cywilne pochodzi z serwisu Blog Obywatelskiego Rozwoju.