Od kilku lat europejskie konferencje Students for Liberty (SFL), za które odpowiada europejska odnoga organizacji (ESFL – European Students for Liberty), przemieszczają się po Europie. Po Belgii, Niemczech i Czechach wydarzenie opuściło granice Unii Europejskiej i zostało zorganizowane w serbskim Belgradzie.

Tematem jednej z pierwszych debat była Unia Europejska. Uczestnicy dyskutowali o tym, czy UE jest ważna dla naszej wolności i czy należy istnienia UE bronić. Niestety, nie udało mi się zdążyć na samą debatę, ale wiem, że stałbym po stronie obrońców niedoskonałej, słusznie krytykowanej za wiele rzeczy, Unii Europejskiej. Lista argumentów za UE jest długa i znaleźć można je m.in. w bardzo dobrej książce Dalibora Rohaca „Towards an Imperfect Union: A Conservative Case for the EU” i jego artykułach na ten temat. Sam przedstawiałem argumenty za UE podczas IV Zjazdu Klubów Austriackiej Szkoły Ekonomii w Krakowie i debaty „Czy Unia Europejska jest drogą do wolności Polski/Wielkiej Brytanii/Europy?”.

Kolejna dyskusja, na której byłem obecny, to spotkanie z ekipą „Free the People”, amerykańskiej organizacji, która tworząc atrakcyjne wizualnie treści i opowiadając ciekawe historie, promuje wolnościowe idee. Ich celem jest także docieranie do osób nieprzekonanych, a w jaki sposób to robią można sprawdzić m.in. oglądając nagrywane przez nich filmy.

Bardzo interesującą prezentację na temat wojny z narkotykami, którą od lat przegrywają państwa i rządy, przedstawił Ricardo Avelar. Ta nieskuteczna i przynosząca wiele niepotrzebnych kosztów (od kosztów policji czy więziennictwa, po problemy przy podróżowaniu dla obywateli Kolumbii czy Wenezueli) i ofiar wojna została celnie porównana do próbnego alarmu przeciwpożarowego z serialu „The Office”. Pozornie dobre intencje niosą za sobą często bardzo poważne konsekwencje. Stąd długa lista argumentów, dlaczego rządy państw powinny zakończyć walkę z narkotykami.

Podczas oficjalnej sesji otwarcia można było usłyszeć Wolfa von Laera, prezesa SFL, który przypomniał, w jaki sposób należy skutecznie walczyć o wolność słowa. Na scenie pojawił się też witający gości Aleksandar Kokotović z ESFL. Na zakończenie Alexander McCobin, były prezes SFL kierujący dziś organizacją „Conscious Capitalism”, przypomniał o różnych, niezwiązanych z zyskiem, aspektach działalności biznesowej, które są istotne w walce o dobry wizerunek przedsiębiorców i gospodarki rynkowej. Może być to pomocne w zwalczaniu mitów i niesprawiedliwych stereotypów na temat prowadzenia działalności gospodarczej.

Sobotę rozpocząłem od udziału w prezentacji Kate Andrews z Institute of Economic Affairs, brytyjskiego think tanku, z którym FOR współpracuje w ramach sieci Epicenter. Kate Andrews tłumaczyła, czym są tzw. fake news i dlaczego tak wiele z proponowanych przez polityków rozwiązań mających zwalczać to zjawisko to narzędzia nieskuteczne, dodatkowo zagrażające wolności słowa.

Następnie na dużej scenie pojawił się Yaron Brook, wieloletni dyrektor Ayn Rand Institute, który przypomniał o roli wolności słowa i wolności myślenia. Ta pierwsza wolność jest zdaniem Brooka niezbędna dla istnienia tej drugiej. Słusznie zwrócił uwagę, że europejskie przepisy prawa są znacznie mniej przyjazne dla wolności słowa niż prawo w USA. WIdać zatem, że warto walczyć o zwiększanie poziomu wolności słowa, nawet jeśli ma to oznaczać, że będzie ona wykorzystywana do wypowiedzi, które niekoniecznie się nam podobają. Z pewnością nie powinniśmy walczyć z tego typu wypowiedziami przy użyciu państwowych zakazów.

Po Brooku na scenie wystąpił architekt Patrik Schumacher, który pokazywał jak centralne planowanie nie sprawdza się w rozwoju przestrzeni miejskich, które powinny być kształtowane w systemie opartym o wolność i kreatywność. Takie otoczenie tworzy gospodarka rynkowa.

W kolejnej części LibetyCon uczestnicy mogli usłyszeć Jamiego Bartletta, autora książki „Radicals”, którego wypowiedź dotyczyła sposobu, w jaki radykałowie wykorzystują dziś Internet i nowe technologie, co może stanowić zagrożenie dla demokracji i wolności. Z kolei Brian O’Shea przypomniał o tym, w jaki sposób możemy być szpiegowani i jak dbać o własną prywatność.

Deirdre McCloskey i David Friedman

Wzbudzającą najwięcej emocji częścią LibertyCon były niewątpliwie wystąpienia Deirdre McCloskey i Davida Friedmana. McCloskey, jedna z najwybitniejszych współczesnych ekonomistek i promotorka klasycznego liberalizmu, nawiązując do swoich książek, podkreśliła, że to idee są głównym źródłem wzrostu gospodarczego, a świat zaczął szybko się rozwijać w momencie, kiedy powstało przyjazne, bardziej wolnościowe, otoczenie instytucjonalne dla promocji i rozwoju ważnych idei. Z kolei David Friedman przedstawił prezentację na temat koncepcji prywatnego i zdecentralizowanego systemu wymiaru sprawiedliwości (na stronie domowej autora można znaleźć szkic jego nowej książki na temat różnych systemów prawnych).

Najciekawsza była część pytań, na które odpowiadali McCloskey i Friedman. Zapytani o najlepszą książkę promującą klasycznie liberalne idee zgodzili się, że warto polecać szczególnie prace Frédérica Bastiata, choć McCloskey chętnie poleciłaby również swoje własne publikacje oraz książkę ojca Davida Miltona Friedmana „Kapitalizm i wolność”.

Mogliśmy też dowiedzieć się, jakie były najważniejsze prowolnościowe zmiany, które zaszły za życia McCloskey i Friedmana. David Friedman stwierdził, że była to likwidacja przymusowego poboru do wojska, a dla Deirdre McCloskey taką zmianą była równość wobec prawa dla kobiet. Prowadzący dyskusję zapytał też obu gości o to, jakich zmian, które zwiększyłyby poziom wolności, życzyliby sobie jeszcze za swojego życia. McCloskey i Friedman byli zgodni, że powinny to być: zakończenie wojny z narkotykami (z ang. war on drugs), likwidacja płacy minimalnej i skończenie z monopolem państwa w systemie edukacji.

Kolejnymi mówcami na LibertyCon byli Mark Emery, zwany też „Księciem Trawki” i kryptoanarchista oraz haker Jan Hubík. Mark Emery, znany aktywista na rzecz legalizacji marihuany, opowiadał o swojej walce o wolność, która wielokrotnie kończyła się w aresztach i więzieniach. To cena, którą był gotowy zapłacić, aby pokazywać, jak głupia i szkodliwa jest prowadzona przez państwa wojna z narkotykami. Przypomniał też, że walcząc o legalizację marihuany należy pilnować, aby prohibicji nie zastąpił system monopolu państwowego na produkcję i dystrybucję tej substancji. Jan Hubík tłumaczył z kolei, jakie korzyści niosą za sobą technologia blockchain i kryptowaluty i dlaczego warto z tych technologii korzystać.

Matt Kibbe

LibertyCon zakończyło wystąpienie Matta Kibbe, założyciela „Free the People”, doświadczonego aktywisty na rzecz wolności. Matt Kibbe pokazywał, dlaczego warto bić się o wolność na przykładzie swojej (wygrał walkę z nowotworem) i innych osób walki o prawo do skorzystania z niestandardowej terapii medycznej, w tym medycznej marihuany. Kibbe mówił też o innych ważnych działaniach na rzecz wolności prowadzonych w ramach stworzonej przez niego organizacji i o swojej wizji myśli wolnościowej, którą najlepiej podsumowuje tytuł książki, którą napisał – „Nie krzywdź innych i nie zabieraj ich im rzeczy”.

LibertyCon staje się ważną marką na rynku wolnościowych wydarzeń i warto było się tam znów pojawić. Po intensywnym sobotnim dniu konferencji niedziela przebiegła pod hasłem LibertyPicnic, a więc międzynarodowego wolnościowego pikniku w jednym z belgradzkich parków. Najważniejsze jest jednak nie to, jak ciekawe i przyjemne okazało się samo wydarzenie, ale co ze zdobytą wiedzą, kontaktami i inspiracjami zrobią uczestnicy konferencji. Mam nadzieję, że zostanie to dobrze wykorzystane na rzecz wolności. Sam z pewnością będę z tego korzystać.

Wszystkie zdjęcia pochodzą z albumu na stronie European Students for Liberty.

Artykuł Wolność słowa, wolność myślenia, wolność wyboru – po LibertyCon w Belgradzie pochodzi z serwisu Blog Obywatelskiego Rozwoju.

Konferencję otworzyła prezentacja Henrika Jönssona, przedsiębiorcy zajmującego się nowymi technologiami, który podczas wystąpienia przyznał, że po wylądowaniu w Pradze dojechał Uberem, do mieszkania wynajętego przez AirBnb. Jönsson pokazywał historyczne przykłady sceptycyzmu względem nowych technologii, a także przejawy „neofobii” – strachu przed nowoczesnością. Co takiego generuje te lęki? Sztuczna inteligencja, automatyzacja, robotyzacja i inne procesy, które będą rewolucjonizować rynek pracy. Jednak zamiast walczyć z nowoczesnością trzeba stawiać na elastyczność i być gotowym do (ciągłych) zmian, zależnych od otoczenia, w jakim porusza się ludzkość.

Zaraz po otwierającym konferencję wystąpieniu wybrałem się na wykład byłego policjanta z Wielkiej Brytanii Neila Woodsa. Mówił on o porażce jaką jest tzw. wojna z narkotykami, która przede wszystkim generuje gigantyczne koszty dla społeczeństw, a nie ogranicza wcale korzyści dla zorganizowanej przestępczości. Wojna z narkotykami i działania operacyjne policji prowokują za to przestępców do jeszcze większej brutalności (nie wiedzą czy między nimi nie ma „szpicla”, więc muszą być bardziej bezwzględni). Neil Woods jest autorem książki „Good Cop, Bad War” i członkiem grupy LEAP (Law Enforcement Against Prohibition). Niedawno był też w Polsce i wspólnie z innymi byłymi policjantami udzielił wywiadu Krytyce Politycznej („Tajniacy od dragów: Ta wojna nie jest warta tych wszystkich trupów”), który warto przeczytać.

Pierwszy dzień konferencji zakończyło wystąpienie Matta Kibbe (założyciel Free the People) pt. Beeronomics. „Piwo to wolność” – takie było główne przesłanie wykładu. Nie chodzi tu jednak o pozorną wolność, wynikającą z upojenia alkoholowego, a o to jak konkurencja i wolność gospodarcza wpływają na rynek piwa, poprawę jakości trunku, zmianę kultury spożywania alkoholu i różnorodność produktów (pomyślcie ile marek piwa istniało w PRL, a ile dziś można znaleźć na sklepowych półkach czy w licznych barach z wieloma kranami?). Matt Kibbe przypomniał też przykład Wenezueli, gdzie praktykowany od lat socjalizm sprawił, że zabrakło składników do produkcji piwa.

Kolejny dzień konferencji rozpoczynał Liberty Run, ale jako osoba sceptyczna względem kolektywnych przeżyć zdecydowałem się samodzielnie pobiegać rano po Pradze, podziwiając słoneczny poranek nad Wełtawą.

Do południa Tim Andrews (Australian Taxpayers’ Alliance) z Australii, którego miałem przyjemność poznać w 2013 r. podczas „Winter School in Public Policy Research Methods” w Koch, w Indiach, podkreślał konieczność zmiany przekazu wśród wolnościowców, w czasach powszechnego populizmu i nacjonalizmu. Nie promujmy tylko libertariańskich utopii (co nie oznacza, że nie warto o nich pamiętać, jako o nieosiągalnych marzeniach), a zamiast tego promujmy realistyczne alternatywy, także dla tych osób, które mogą tracić z powodu pewnych polityk. „Ciągłym mówieniem komuś, że robi coś źle, nie jesteśmy w stanie go do niczego przekonać” – podkreślał Andrews. Podobny wymiar, praktyczny dla wszystkich przedsiębiorców idei (z ang. idea entrepreneur) i wolnościowców, miało wystąpienie przewodniczącego Students for Liberty Wolfa von Laera. „Mamy lepsze pomysły, ale musimy być też lepszymi ludźmi” – przekonywał von Laer, podkreślając rolę charakteru i umiejętności aktywistów ruchu wolnościowego. Celem debat z przeciwnikami nie powinno być tylko ich pokonanie, ale także lepsze zrozumienie ich argumentów – dobry wolnościowiec, to wolnościowiec doskonale przygotowany do rozmowy.

Tego dnia wziąłem też udział w dwóch panelach. Pierwszy dotyczył kryptowalut. Uczestnicy tłumaczyli na czym polegają różnego rodzaju narzędzia związane z kryptowalutami, jak chronią one prywatność, jakie przynoszą korzyści i z jakimi kosztami oraz ryzykami się wiążą. Drugi panel, zorganizowany przez sieć 4Liberty.eu, dotyczył ekonomi współdzielenia (z ang. sharing economy). Uczestnicy panelu tłumaczyli jak nowe technologie sprawiły, że wiele regulacji stało się zbyteczne, bo klienci o wiele lepiej niż państwo „regulują” rynek (słowo „regulować” nie jest w tym przypadku najtrafniejsze). Ekonomię współdzielenia i działanie takich aplikacji jak Uber czy AirBnb powinniśmy analizować przede wszystkim z perspektywy korzyści dla klientów. Poza tym to ekonomia współdzielenia jest szansą na skruszenie części nadmiernych państwowych regulacji, które do tej pory chroniły niewielkie, ale czasami dobrze zorganizowane, grupy interesu.  Podczas debaty promowany był jeden z ostatnich numerów 4Liberty.eu Review, dotyczący ekonomi współdzielenia i nowych technologii, którego lekturę polecam.

W sobotę miały miejsce też dwa wystąpienia głównych mówców. Najpierw na scenie pojawiła się Jennifer Grossman, prezes Atlas Society, która opowiadała o swoich życiowych doświadczeniach jako gospodarza w ramach AirBnb. Prezentowała ona AirBnb i jako przejawy mikrokapitalizmu i mikroprzedsiębiorczości, w których możemy uczestniczyć jako gospodarze i goście. Grossman wystąpiła tego dnia jeszcze raz – tym razem wcielając się w rolę Ayn Rand i udzielając wywiadu Jeffreyowi Tuckerowi. To on był drugim z głównych mówców drugiego dnia konferencji, a jego wystąpienie zwieńczyło dzień pełen interesujących warsztatów, paneli i wykładów. Jeffrey Tucker (Foundation for Econonic Education) przypomniał o zagrożeniach dla wolności: socjalizmie, kolektywizmie (prawicowym i lewicowym), rasizmie, nacjonalizmach i protekcjonistycznych politykach. Jednocześnie przesłanie Tuckera było optymistyczne – to na sali wykładowej w Pradze, w ruchu wolnościowym, w wolnościowych organizacjach na całym świecie, drzemie ogromna siła zdolna do przeciwdziałania tym zagrożeniom. Wolnościowa rewolucja trwa. Tucker przypomniał, że „Droga do zniewolenia” Hayeka jest w 2017 r. bardzo aktualna, ale to prawdziwy, klasyczny liberalizm powinien być prorozwojową siłą, która stawi opór tym, którzy chcieliby jeszcze bardziej jednostki zniewolić.

Ostatni dzień rozpocząłem od uczestnictwa w dwóch wykładach. Najpierw Mikołaj Pisarski, prezes Stowarzyszania Koliber, mówił o tym jak jego organizacja stara się przeciwstawiać prawicowemu kolektywizmowi, a także przeciągać na swoją, wolnościową stronę, osoby o mniej lub bardziej skrajnych prawicowych poglądach. Służy temu m.in. wykorzystywanie historii do promocji wolności. Niezwykle wartościowa i ciekawa była prezentacja Edourada Hesse (European Students for Liberty) dotycząca wolnościowego podejścia do różnych metod reprodukcyjnych i nowych technologii reprodukcji. Hesse omówił wszystkie najważniejsze dostępne metody ludzkiej reprodukcji oraz te dopiero rozwijane, pokazał popularne zarzuty względem tych technik i przestawił przekonywujące odpowiedzi na te zarzuty. Przede wszystkim zawsze należy zadawać pytanie czy dane zachowanie szkodzi innym i tym rozumowaniem kierować się przy decyzjach dotyczących reprodukcji.

Na koniec konferencji European Students for Liberty nie mógł wystąpić kto inny jak Tom G. Palmer – wiceprezes Atlas Network i jeden z patronów Students for Liberty. W swoim wystąpieniu pt. „Anty-wolnościowe ideologie w natarciu: Trump, Le Pen, Putin i inne zagrożenia dla wolności” przypomniał o trzech siłach, którym wolnościowcy powinni się przeciwstawić: polityce opartej na tożsamości (ang. identity politics), populizmowi wspierającemu autorytarne rozwiązania i radykalnemu Islamowi. Tom Palmer omówił intelektualne i  ideologiczne fundamenty stojące za siłami anty-wolnościowymi, wspominając takie osoby jak H.Marcuse, M.Heidegger, C.Schmitt, E.Junger czy K.Marx.

Wystąpienie Toma było nie tylko pouczające, ale też motywujące do dalszej pracy i działania na rzecz wolności. Jak napisał w książce „Odkrywając Wolność” Leszek Balcerowicz „walka o wolność nigdy się nie skończy – chyba, że pozwolimy sobie tę wolność odebrać”. Tom Palmer jasno zarysował kim są przeciwnicy wolności i jakie są ich cele. Jednak to nasze wolnościowe idee są „skromne, ale skuteczne  oraz optymistyczne i dlatego są takie piękne”. Students for Liberty, organizacje wolnościowe, wszystkie jednostki, którym bliskie są wartości klasycznego liberalizmu i wolnościowe podejście do życia powinny, w duchu tego co powiedział Tom Palmer,  walczyć o piękniejszy świat, z szerokim zakresem wolności gospodarczych i osobistych. Konferencja European Students for Liberty w Pradze pozwoliła nie tylko zdobyć nową wiedzę i poznać wartościowe, podobnie myślące osoby, ale też naładować baterie i zwiększyć zasoby własnego optymizmu, potrzebnego w codziennej pracy na rzecz realnych, wolnościowych lepszych zmian. Mam nadzieję, że uda mi się powrócić do Pragi czy do innego miejsca gdzie będą obecnie European Students for Liberty i ich sympatycy także za rok.

Artykuł Wolność zamiast prawicowych i lewicowych ideologii – relacja z konferencji ESFL pochodzi z serwisu Blog Obywatelskiego Rozwoju.