Pierwszą składową Indeksu Wolności jest ranking wolności obywatelskich. Autorzy zaobserwowali, że od 2008 roku, poziom wolności osobistej na świecie nieznacznie spadł. Polska uplasowała się w najnowszej edycji (dane z 2014 r.) jednak na wysokim 16. miejscu, wyprzedzając m.in. Francję (27.), Stany Zjednoczone (28.) czy Japonię (32.). W rankingu wolności obywatelskich biorącym pod uwagę m.in. praworządność, wolność mediów, czy wolność zrzeszania się zostawiliśmy w tyle wszystkie kraje naszego regionu, w tym Czechy (17.) i kraje bałtyckie. Światowymi liderami pod względem wolności osobistej są Dania, Austria i Norwegia. W pierwszej dziesiątce plasują się również Holendrzy, Niemcy, Finowie, Szwajcarzy, Luksemburczycy, Islandczycy i Szwedzi. Warto jednak pamiętać, że ranking obejmuje wyłącznie dane do roku 2014, a sami autorzy zwracają uwagę na mnogość zmian, które zaszły na świecie w ciągu ostatnich dwóch lat.

Szczególny nacisk kładą oni na wydarzenia w Turcji (tłumienie mediów, masowe areszty po antyrządowym puczu) i Rosji (nowe prawo nakładające kolejne restrykcje na media, zabójstwo Borysa Niemcowa, aneksja Krymu, wojna w Donbasie, czy popieranie reżimu Asada w Syrii). Poza Turcją i Rosją, wśród krajów zagrożonych obniżaniem poziomu wolności twórcy wymieniają również Chiny, Ekwador, Malezję, Polskę, Węgry, Wietnam i kraje arabskie. Bardzo prawdopodobne jest, że w związku z działaniami rządów tych krajów trend obniżania poziomu wolności obywatelskich na świecie utrzyma się w przyszłych edycjach rankingu. Widoczne gołym okiem obniżenie poziomu praworządności w Polsce po wyborach parlamentarnych w 2015 roku, może również wpłynąć na gorszą lokatę naszego kraju.

Drugą składową Human Freedom Index jest poziom wolności gospodarczej. Co ciekawe, Cato zaobserwowało nieznaczny sumaryczny wzrost swobód ekonomicznych na świecie – światowym poziom, wyliczany na podstawie 42 zmiennych, wzrósł z 6,78 do 6,86 punktu na 10 możliwych. Polska zajęła 40. miejsce, znacznie gorsze niż wiele krajów regionu. Najniżej ocenioną zmienną w przypadku Polski była bezstronność sądów, która uzyskała tylko 3,93 na 10 możliwych punktów. Słabo wypadliśmy również pod kątem prawnego egzekwowania umów (4,12) i wydatków publicznych (4,88). Najwyższą pozycję wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej zajęła Litwa (15.), wysoko sklasyfikowane zostały również Estonia (19.), Rumunia (22.) i Łotwa (27.). Na czele rankingu znalazł się Hongkong, znacznie wyprzedzając kolejne państwa: Singapur, Nową Zelandię, Szwajcarię i Irlandię. Bardzo wysokie 5. miejsce zajęły ex aequo Gruzja i Mauritius. Ranking zamyka pogrążona w kryzysie socjalistyczna Wenezuela. Zaskoczeniem może być brak krajów skandynawskich w czołówce – najwyższe miejsce, dopiero 21., zajęła Dania. W przypadku Szwecji, Norwegii i Danii na negatywną ocenę w znaczący sposób wpłynęła wysokość wydatków rządowych i wielkość rządu, oceniane przez autorów rankingu jako szkodliwe dla wolności gospodarczej.

16. pozycja pod względem swobód osobistych i 40. pod względem swobód ekonomicznych, dały Polsce 21. miejsce biorąc pod uwagę całościowy indeks mierzący poziom wolności. Na czele rankingu znalazły się Hongkong, Szwajcaria i Nowa Zelandia, a tuż za nimi Irlandia, Dania, Kanada, Wielka Brytania, Australia, Finlandia i Holandia. To wysoka pozycja, potwierdzająca wzrost poziomu wolności w Polsce od 2008 do 2014 roku. Niestety za sprawą szkodliwej działalności obecnych władz możemy spodziewać się niższej oceny kluczowych zmiennych już w najbliższej edycji rankingu, co może mieć bezpośredni wpływ na lokatę Polski w Human Freedom Index 2017.

Wykres 1. Pozycja Polski i liczba uzyskanych punktów (na 10 możliwych) w Human Freedom Index w latach 2008-2014, źródło: Opracowanie własne na podstawie Human Freedom Index 2016

Artykuł Human Freedom Index – ile wolności w Polsce i na świecie? pochodzi z serwisu Blog Obywatelskiego Rozwoju.

Hongkong i Szwajcaria znalazły się na czele zaprezentowanego w tym tygodniu rankingu, który prezentuje poziom wolności ludzi na świecie. Indeks wolności (z ang. Human Freedom Index) jest najbardziej kompleksowym miernikiem wolności dla tak dużej liczby krajów naszego globu. Indeks publikowany jest wspólnie przez Cato Institute ze Stanów Zjednoczonych, Fraser Institute z Kanady i Liberales Institute przy Fundacji Friedricha Neumanna z Niemiec.

Ranking obejmuje 152 kraje i bazuje na 76 wskaźnikach dotyczących wolności osobistej, obywatelskiej i gospodarczej, wykorzystując do tego dane zebrane w latach 2008-2012 (najnowsze dostępne dane dla całego zbioru krajów). Indeks wolności mierzy w jakim stopniu ludzie korzystają z takich wolności jak wolność gospodarcza, słowa, wyznania, stowarzyszania się czy zgromadzeń. Obejmuje również wolność swobodnego poruszania się, prawa kobiet, wolność od przestępstw i przemocy czy prawną dyskryminację związków jednopłciowych.

Autorami rankingu są Ian Vasquez, Dyrektor Centre for Global Liberty and Prosperity w Cato Institute (USA) i Tanja Porcnik, Prezes Visio Institute (Słowenia) i współpracownik Cato. Zbadali oni także poziom rządów prawa (ang. rule of law), które uważają za „niezbędny element wolności, chroniący ludzi przed uciskiem”.

W pierwszej dziesiątce rankingu znalazły się, w kolejności: Hongkong, Szwajcaria, Finlandia, Dania, Nowa Zelandia, Kanada, Australia, Irlandia, Wielka Brytania i Szwecja. Warto zwrócić też uwagę na pozycje: Chile (18), Stanów Zjednoczonych (20), Polski (27), Rosji (111), Chin (120), Zimbabwe (149) i Iranu zamykającego ranking.

„Zaraz po Europie Północnej, Ameryce Północnej i Europie Zachodniej, czwartym regionem o najwyższym poziomie wolności, jest Europa Centralna i kraje nadbałtyckie. Na region ten, składają się  państwa, w których w przeszłości panował ustrój socjalistyczny, takie jak Estonia, Czechy, Polska, Słowacja i Litwa. Pokazuje to, że wiele zmieniło się na lepsze w tej części świata”- powiedziała Porcnik.

„Hongkong wyróżnia się w naszym indeksie, odkąd zauważyliśmy silny związek pomiędzy wolnościami obywatelskimi i demokracją. Związek ten stanowi dla nas istotny element, ale nie jest mierzona w indeksie. Zagrożeniem jest to, że Chiny będą starać się osłabić demokrację w Hongkongu poprzez większą ingerencję w instytucje tego regionu. Proces ten już obserwujemy, co w rezultacie obniży ocenę Hongkongu”, dodaje Vasquez.

„25 proc. spośród najbardziej wolnych krajów świata (pierwszy kwartyl rankingu) cieszy się wyższym dochodem na osobę (średnia 27 008 euro) w porównaniu do reszty krajów (średnia dla kolejnego kwartylu to 2 354 euro). “Niepokojące są działania rządzących w USA, które pokazują, że Stany Zjednoczone nie mogą dłużej twierdzić, że są wiodącym bastionem światowej wolności”- twierdzi Vasquez.

“Wolność jest bardzo cenną wartością i odgrywa istotną rolę w rozwoju. Dlatego warto ją mierzyć”- kontynuuje Vasquez.  “Z upływem czasu, indeks wolności może śledzić nie tylko zmiany poziomu wolności, ale również odkrywać kompleksowe zależności pomiędzy wolnością a ustrojem politycznym, rozwojem gospodarczym i innymi wskaźnikami oceniającymi dobrobyt ludzi.”

Artykuł Human Freedom Index – najnowszy ranking wolności na świecie pochodzi z serwisu Blog Obywatelskiego Rozwoju.